Nếu doanh nghiệp của bạn đang đầu tư vào AI, tôi muốn bạn tự hỏi: Liệu bạn đã thực sự dành nguồn lực để giúp các lãnh đạo đổi mới tư duy phù hợp với thời đại AI chưa?
Mỗi lần tôi đưa ra câu hỏi này, đa số đều im lặng. Các tổ chức sẵn sàng chi triệu đô cho công nghệ, nhưng tư duy lãnh đạo vẫn giữ nguyên như cũ. Chúng ta đang kỳ vọng những người vốn quen với sự chắc chắn sẽ học cách chấp nhận sự mơ hồ; những ai từng được đánh giá cao nhờ kiểm soát phải biết trao quyền; và những người dựa vào chuyên môn cần sẵn sàng chấp nhận mình không biết hết mọi thứ.
Vấn đề không nằm ở kỹ thuật, mà ở nhận thức. Não bộ con người vốn thích nghi với thế giới ổn định, trong khi công nghệ ngày nay lại phát triển theo cấp số nhân, cứ mỗi 18-24 tháng lại bứt phá mạnh mẽ. Chính những năng lực lãnh đạo từng giúp bạn thành công hôm nay có thể lại đang cản trở tổ chức tiến xa hơn.
Từ kinh nghiệm huấn luyện lãnh đạo cấp cao tại Google, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và nhiều tổ chức khác, tôi nhận thấy có 5 chuyển đổi tư duy cốt lõi giúp phân biệt các nhà lãnh đạo dẫn dắt thành công quá trình chuyển đổi AI với những người bị tụt lại phía sau:
- Từ Tư Duy Chắc Chắn Sang Khám Phá & Tò Mò
Một phó chủ tịch dày dạn kinh nghiệm từng bác bỏ đề xuất về sản phẩm AI của đội ngũ chỉ vì tin chắc “Khách hàng chúng ta sẽ không chấp nhận điều đó”, dựa vào 20 năm kinh nghiệm thị trường. Ba tháng sau, đối thủ tung ra đúng sản phẩm đó và chiếm 18% thị phần chỉ trong sáu tuần. Điều khiến ông thất bại không phải do thiếu kinh nghiệm, mà vì không chịu lắng nghe dữ liệu trái chiều.
Đối với lãnh đạo, thời điểm nguy hiểm nhất không phải lúc bạn còn phân vân, mà là khi bạn quá tin vào nhận định của mình đến mức ngừng lắng nghe. Bạn không cần từ bỏ chuyên môn, mà hãy linh hoạt để xem xét các dữ liệu mới. Một CEO tôi từng làm việc cùng luôn đặt một mảnh giấy ghi chú trên bàn: “Kinh nghiệm bảo tôi điều X. Nhưng nếu tôi bỏ lỡ điều Y thì sao?” Ông chia sẻ rằng thói quen này đã giúp mình tránh những quyết định sai lầm đáng tiếc nhiều lần.
Trong buổi họp lãnh đạo tiếp theo, khi bạn chắc chắn nhất về một vấn đề, hãy tạm dừng và tự hỏi: “Liệu mình có đang bỏ qua điều gì?”
- Từ Kiểm Soát Sang Điều Phối & Trao Quyền
Một CFO thường dành tám tiếng mỗi tuần để kiểm tra báo cáo chi phí – tương đương 50.000 đô mỗi năm để phát hiện lỗi chỉ 3.200 đô. Khi tôi phân tích bài toán này, cô hỏi: “Nếu tôi không kiểm tra, ai sẽ đảm bảo các chuẩn mực được giữ vững?” Vấn đề không phải hiệu quả mà nằm ở thói quen và giá trị cá nhân của cô là phát hiện lỗi.
Chúng tôi cùng phân loại lại các quyết định: Những việc lớn như hợp đồng hay phân bổ vốn vẫn cần cô trực tiếp phê duyệt; còn các khoản chi thường xuyên chỉ cần xây dựng quy trình và tiêu chuẩn rõ ràng. Khi đội ngũ nắm được tiêu chí, thời gian duyệt giảm xuống còn trong ngày, giúp cô tập trung vào các vấn đề chiến lược mà chỉ CFO mới xử lý được.
Chất lượng không đến từ việc bạn kiểm soát từng chi tiết, mà từ xây dựng hệ thống giúp đội ngũ chủ động ra quyết định tốt ngay tại nguồn.
- Từ Chuyên Gia Sang Khả Năng Học Hỏi Nhanh
Hãy hình dung: Trong một cuộc họp, một chuyên viên phân tích đặt vấn đề với chiến lược M&A của đối tác cấp cao bằng dữ liệu AI từ các ngành liên quan. Cả phòng im lặng. Một đối tác lên tiếng: “Hãy cho tôi xem dữ liệu. Tôi đã dùng khung này hàng chục năm, có lẽ cũng nên thử thách lại nó.” Đội kết hợp cả hai quan điểm, khách hàng chốt thương vụ sớm hơn ba tuần.
Ngược lại, một lãnh đạo khác chỉ nói: “Khi nào cậu có kinh nghiệm như tôi, cậu sẽ hiểu tại sao điều đó không khả thi.” Vài tháng sau, đội ngừng chia sẻ các phát hiện AI. 18 tháng sau, bộ phận này có chỉ số đổi mới thấp nhất công ty.
Cùng kinh nghiệm, cùng trình độ nhưng kết quả hoàn toàn khác biệt.
Lợi thế cạnh tranh không nằm ở kiến thức bạn đang có, mà ở tốc độ bạn kết hợp giữa kiến thức sẵn có và những điều mới học được. Những lãnh đạo xuất sắc tôi từng huấn luyện luôn cởi mở với những ý tưởng thách thức tư duy của mình.
Hãy nhớ, sự tín nhiệm không đến từ việc bạn luôn đúng, mà từ việc bạn đáng tin trong quá trình tìm kiếm giải pháp tối ưu hơn.
- Từ Né Tránh Rủi Ro Sang Thử Nghiệm Thông Minh
Một lãnh đạo công nghệ y tế từng mất hai năm tranh luận về độ an toàn của AI trong chẩn đoán khi tôi bắt đầu hỗ trợ. Họ liên tục đánh giá rủi ro, lập hội đồng, soạn chính sách – nhưng chưa từng thử nghiệm thực tế. Khi tôi hỏi đội ngũ đã học được gì về cách AI hoạt động với bệnh nhân thực, cả phòng đều im lặng. Họ đã tiêu tốn hai năm chỉ phân tích rủi ro trên lý thuyết mà không có trải nghiệm thực tế.
Vị lãnh đạo nhận ra: lên kế hoạch kỹ lưỡng mà không thử nghiệm thực tế chỉ khiến mọi thứ trì hoãn và tốn kém. Đội ngũ triển khai ba thử nghiệm nhỏ, mỗi dự án chỉ 5.000 đô, thực hiện trong 60 ngày. Sau sáu tháng, họ học được nhiều hơn từ các thử nghiệm này so với hai năm họp hội đồng.
Rủi ro thực sự không nằm ở việc thử nghiệm, mà ở việc học chậm hơn tốc độ thay đổi của thực tế.
- Từ Quyết Định Cá Nhân Sang Trí Tuệ Tập Thể
Một lãnh đạo sản xuất từng bức xúc vì kế hoạch không kịp thích ứng với thị trường. Khi ông phân tích xong dữ liệu, hỏi ý kiến các quản lý và ra quyết định thì tình hình thực tế đã thay đổi. Chúng tôi tái cấu trúc quy trình: Thay vì chuyển thông tin lên trên, chúng tôi tổ chức họp ngắn hàng ngày; các quản lý cùng phân tích dữ liệu thực tế và dự báo AI để ra quyết định ngay.
Ông chuyển từ vai trò người trực tiếp ra quyết định sang người định hướng chiến lược, tập trung giúp đội ngũ hiểu rõ mục tiêu quan trọng nhất, còn việc tối ưu hóa quyết định được trao cho đội nhóm theo thời gian thực. Tốc độ và chất lượng quyết định tăng vọt nhờ sự phối hợp đa chiều ngay tại chỗ.
Quyết định tốt nhất không phải của người thông minh nhất, mà là kết quả khi cả tập thể cùng đóng góp trí tuệ.
Chặng Đường Sắp Tới
Bất cứ ai cũng có thể thay đổi hành vi khi áp lực chưa lớn. Nhưng khi bị áp lực – deadline tới, mọi người giám sát, uy tín bị thử thách – thói quen cũ sẽ tự động quay lại. Đó không phải đạo đức giả, mà là phản ứng tự nhiên. Não bộ luôn ưu tiên những phản xạ từng giúp bạn an toàn trong quá khứ. Vị phó chủ tịch bác bỏ đề xuất AI từng thành công nhờ quyết đoán, nhưng khi bị thử thách, chính điểm mạnh ấy lại thành điểm yếu.
Những chuyển đổi này không phải đặc điểm tính cách, mà là kỹ năng bạn rèn luyện qua thời gian. Hãy chọn một chuyển đổi tư duy bạn thấy khó nhất – đó sẽ là đòn bẩy lớn nhất cho sự phát triển của bạn. Rèn luyện khi áp lực còn nhẹ, tạo phản xạ tự nhiên, và tìm một người hỗ trợ nhắc nhở khi bạn quay lại thói quen cũ – bởi chắc chắn điều đó sẽ xảy ra. Khoảng cách về nhận thức không thể xóa bỏ chỉ bằng việc đọc một bài viết. Nó chỉ được thu hẹp khi bạn liên tục luyện tập tư duy mới cho đến khi nó thành phản xạ.
Quá trình chuyển đổi AI đã bắt đầu. Câu hỏi đặt ra là: Liệu năng lực lãnh đạo của bạn có đủ nhanh để bắt kịp hay không?
Tham khảo thêm các gợi ý ChatGPT sáng tạo nội dung hay nhất của tôi.
Tags: lãnh đạo chuyển đổi AI, tư duy lãnh đạo mới, phát triển tổ chức
Tags: lãnh đạo chuyển đổi AI, tư duy lãnh đạo mới, phát triển tổ chức
