Khi bắt đầu kinh doanh, hiếm ai nghĩ rằng một ngày mình lại trở thành rào cản lớn nhất cho sự phát triển của chính công ty mình. Nhưng nếu bạn vẫn là người trực tiếp dẫn dắt hầu hết các cuộc trò chuyện với khách hàng, tự mình ký kết từng hợp đồng, và tự tay kiểm soát mọi mối quan hệ khách hàng, thì thực tế, bạn đang trở thành điểm nghẽn trong quá trình phát triển của doanh nghiệp.
Có một sự thật mà nhiều người không muốn đối diện: Nếu mỗi thương vụ vẫn cần có bạn tham gia thì doanh nghiệp chưa thực sự độc lập. Đối với những ai muốn bán công ty, điều này còn là một rào cản lớn. Bởi người mua doanh nghiệp không chỉ quan tâm đến lợi nhuận, mà còn cân nhắc cả mức độ rủi ro. Những công ty phụ thuộc hoàn toàn vào người sáng lập là những thương vụ rủi ro nhất, vì chỉ cần bạn rời đi, mọi thứ có thể sụp đổ.
Tin vui là bạn hoàn toàn có thể giải quyết vấn đề này mà không làm giảm doanh thu, chất lượng dịch vụ, hay mất quyền kiểm soát. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm cách từng bước tách mình ra khỏi quy trình bán hàng mà vẫn đảm bảo công ty vận hành trơn tru.
Trước hết, hãy cùng tìm hiểu lý do tại sao việc bán hàng phụ thuộc vào chủ doanh nghiệp lại là điều đáng lo ngại.
Bước 1: Nhận Diện Giá Trị Thực Sự Khi Không Phụ Thuộc Vào Người Sáng Lập
Người mua doanh nghiệp không đơn thuần mua doanh thu, mà họ còn muốn thấy sự ổn định và khả năng duy trì, phát triển trong tương lai.
Nếu bạn – với tư cách chủ doanh nghiệp – là người trực tiếp thực hiện hầu hết các giao dịch bán hàng, người mua sẽ nhìn thấy:
* Hệ thống khách hàng gắn với cá nhân bạn, khó chuyển giao cho người khác. * Quy trình bán hàng chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân, chưa được xây dựng thành quy trình chuẩn để người khác dễ dàng tiếp nhận. * Doanh nghiệp khó phát triển hoặc vận hành ổn định nếu thiếu bạn.
Rất nhiều chủ doanh nghiệp cho rằng mình là nhân tố không thể thiếu, nhưng dưới góc nhìn của nhà đầu tư, sự phụ thuộc này lại là một rủi ro lớn, chứ không phải lợi thế.
Việc bạn nên làm: Hãy rà soát lại xem bản thân còn đang trực tiếp đảm nhận những công việc nào liên quan tới bán hàng. Hãy lập một danh sách hoặc bảng tổng hợp tất cả các đầu việc trong quy trình bán hàng mà bạn vẫn đang tự mình thực hiện. Đây sẽ là “bản đồ phụ thuộc bán hàng” của bạn. Khi nhìn vào đó, bạn sẽ dễ dàng xác định mình cần bắt đầu giảm bớt vai trò ở những khâu nào.
Bước 2: Chọn Hướng Phát Triển Quy Trình Bán Hàng Độc Lập
Có hai hướng chính để bạn dần rút khỏi vai trò trung tâm trong hoạt động bán hàng:
A. Xây Dựng Văn Hóa Bán Hàng Tập Thể
Thích hợp với các doanh nghiệp dịch vụ, quá trình bán hàng kéo dài và dựa nhiều vào sự tin tưởng giữa người với người:
* Cả công ty, không chỉ riêng phòng kinh doanh, đều đóng vai trò trong việc thúc đẩy doanh số. * Tổ chức các buổi họp nhóm thường xuyên để kết nối vai trò từng thành viên với mục tiêu doanh số. * Chia sẻ thông tin khách hàng cho toàn đội ngũ, từ bộ phận giao nhận, hỗ trợ đến hành chính – không để mọi thông tin dồn hết cho bạn.
[Forbes: Vì Sao Làm Chủ Nhiều Việc Một Lúc Khiến Bạn Giậm Chân Tại Chỗ – Lien De Pau](https://www.forbes.com/sites/liendepau/2024/11/27/why-being-a-jack-of-all-trades-entrepreneur-is-holding-you-back/)
B. Áp Dụng Hệ Thống Bán Hàng Tự Động, Không Phụ Thuộc Người Sáng Lập
Thích hợp cho các sản phẩm, dịch vụ đóng gói, sản phẩm số hoặc các mô hình giáo dục:
* Xây dựng hệ thống tự động để tiếp cận, sàng lọc và chăm sóc khách hàng, chốt đơn hàng mà không cần bạn trực tiếp tham gia. * Tận dụng nội dung số, tự động hóa quy trình và phân tích dữ liệu để đo lường, điều chỉnh hiệu quả bán hàng. * Vai trò của bạn chuyển sang theo dõi các chỉ số, phân tích dữ liệu thay vì trực tiếp gọi điện, gặp gỡ khách hàng.
Bản thân tôi đã vận hành mô hình này hơn 15 năm. Tôi không còn phải trực tiếp tham gia bất kỳ cuộc gặp nào với khách hàng mà doanh thu vẫn ổn định, bởi hệ thống bán hàng tự động đã thay tôi đảm nhận công việc này.
Nên chọn hướng nào? Hãy cân nhắc đặc thù sản phẩm/dịch vụ, đội ngũ nhân sự và phong cách làm việc của chính bạn. Có người thích xây dựng quan hệ, có người phù hợp với việc phát triển hệ thống tự động hóa. Không có một công thức chung cho tất cả, nhưng điều quan trọng là phải chủ động thay đổi, đừng để mọi thứ như cũ.
Bước 3: Hệ Thống Hóa Kiến Thức Và Kinh Nghiệm Cá Nhân
Nếu mọi kiến thức bán hàng chỉ nằm trong đầu bạn, sẽ rất khó để chuyển giao cho người khác. Hãy bắt đầu bằng cách ghi lại:
* Các cuộc trò chuyện hoặc gọi điện với khách hàng mà bạn thực hiện. * Các mẫu email bán hàng bạn thường dùng. * Cách bạn lên đề xuất hoặc nhắn tin chăm sóc khách hàng.
Hãy viết ra quy trình, kịch bản thường dùng: mở đầu thế nào, hỏi khách những gì, xử lý phản hồi ra sao. Nếu có những câu chuyện thực tế hay ví dụ bạn thường kể cho khách, cũng nên ghi lại.
Mục tiêu là xây dựng một “sổ tay bán hàng” – một tài liệu nội bộ đơn giản nhưng đầy đủ, bao gồm:
* Các bước trong quy trình bán hàng (từ tiếp cận khách, tư vấn, chốt đơn…) * Mẫu email, kịch bản giao tiếp * Hướng dẫn sử dụng phần mềm hoặc công cụ hỗ trợ bán hàng * Các phản hồi, thắc mắc thường gặp và cách bạn giải quyết
Xem đây như “bộ não” của bộ phận bán hàng, giúp bất cứ ai – từ nhân viên mới đến người mua lại công ty – đều có thể tiếp nhận và thực hiện được.
Bước 4: Xây Dựng Tư Duy Bán Hàng Cho Cả Đội Ngũ
Hãy thay đổi quan niệm: bán hàng không chỉ là nhiệm vụ của phòng kinh doanh, mà là trách nhiệm của cả công ty. Dù công ty bạn chỉ có hai nhân viên, mỗi người đều góp phần vào kết quả bán hàng:
* Nhân viên hành chính là người tạo ấn tượng đầu tiên và theo dõi quá trình làm việc với khách. * Đội ngũ giao nhận giữ chân và phát triển thêm khách cũ. * Bộ phận hỗ trợ xây dựng niềm tin, tạo hiệu ứng giới thiệu qua truyền miệng.
Bạn có thể tổ chức các buổi họp ngắn, nơi mọi người cùng trả lời: “Tuần này bạn đã làm gì để khách hàng quyết định chọn chúng ta?” Việc này giúp cả đội ngũ cùng hướng về mục tiêu bán hàng, biến nó thành ưu tiên chung thay vì chỉ là trách nhiệm của riêng bạn.
Bước 5: Ủy Quyền Từng Bước Các Nhiệm Vụ Bán Hàng
Không ít chủ doanh nghiệp thất bại khi giao việc bán hàng vì cố chuyển giao tất cả mọi thứ cùng lúc. Đừng vội vàng. Hãy bắt đầu từ một công việc nhỏ, ít rủi ro:
* Đặt lịch hẹn với khách * Lọc danh sách khách hàng tiềm năng * Gửi email nhắc nhở hoặc chăm sóc sau bán * Soạn thảo đề xuất gửi khách
Khi bạn đã giao thành công một phần nhỏ, bạn sẽ tự tin tiến tới những nhiệm vụ lớn hơn.
Bước 6: Tự Động Hóa Quy Trình Bán Hàng Và Đo Lường Hiệu Quả
Khi đã áp dụng tự động hóa vào quy trình bán hàng (một phần hoặc toàn bộ), bạn sẽ không còn nhận được phản hồi trực tiếp từ khách hàng như trước. Lúc này, dữ liệu là công cụ giúp bạn đo lường hiệu quả:
* Tỷ lệ khách mở email cho thấy tiêu đề có hấp dẫn không. * Tỷ lệ khách bấm vào liên kết trong email cho biết nội dung đã thu hút chưa. * Tỷ lệ chốt đơn xác nhận sản phẩm/dịch vụ của bạn đã thực sự phù hợp với nhu cầu thị trường.
Hãy lập một bảng theo dõi các chỉ số quan trọng này, cập nhật thường xuyên và điều chỉnh khi cần thiết. Nhờ vậy, hệ thống bán hàng của bạn vẫn được cải thiện liên tục, dù bạn không trực tiếp tham gia vào từng giao dịch.
[Forbes: 5 Câu Hỏi Về Thương Hiệu Cá Nhân Và Thoái Vốn Doanh Nghiệp – Lien De Pau](https://www.forbes.com/sites/liendepau/2025/04/30/5-questions-about-personal-branding-and-business-exits/)
Kết Luận: Chủ Doanh Nghiệp Không Nhất Thiết Phải Tự Làm Tất Cả
Việc tách mình khỏi quy trình bán hàng không chỉ là một chiến lược phát triển, mà còn là trách nhiệm của người chủ. Khách hàng không nên phải chờ đợi bạn để được phục vụ. Đội ngũ của bạn xứng đáng làm việc trong một doanh nghiệp phát triển bền vững mà không phụ thuộc hoàn toàn vào bạn. Người mua công ty cũng chỉ muốn đầu tư vào những doanh nghiệp thực sự có hệ thống, chứ không phải một thương hiệu cá nhân.
Nếu bạn chờ đến sát ngày bán công ty mới bắt đầu rút khỏi vai trò bán hàng, thì đã quá muộn. Hãy bắt đầu càng sớm càng tốt, dù chỉ bằng những bước nhỏ nhất. Chỉ khi doanh nghiệp có thể tự vận hành và bán hàng mà không cần bạn, đó mới thực sự là một doanh nghiệp giá trị.
[Tiêu Chuẩn Biên Tập](https://www.forbes.com/sites/forbesstaff/article/forbes-editorial-values-and-standards/) [Tái Bản & Quyền Sử Dụng](https://www.parsintl.com/publications/forbes/)
