“Tôi luôn suy nghĩ về những điều còn chưa sáng tỏ và muốn tìm cách làm rõ chúng” … Demis Hassabis tại Google London. Ảnh: Antonio Olmos/The Guardian
Là người đứng đầu DeepMind của Google, Demis Hassabis tin rằng trí tuệ nhân tạo sẽ mở ra một thời đại mới của năng suất vượt trội và cuộc sống sung túc hơn bao giờ hết. Nhưng ai sẽ thực sự được hưởng lợi? Và tại sao ông lại mong các tập đoàn công nghệ đi chậm lại?
Nếu bạn từng hình dung về một người đoạt giải Nobel, rất có thể hình ảnh đó sẽ khác xa Demis Hassabis. Ông mới 49 tuổi, mang dòng máu lai (bố gốc Síp Hy Lạp, mẹ là người Hoa ở Singapore), học trường công lập. Khi nhận huy chương từ tay vua Thụy Điển hồi tháng 12 giữa hàng loạt các nhà khoa học đầu bạc, chính ông cũng thừa nhận cảm giác ấy thật như mơ. “Tôi không giỏi tận hưởng khoảnh khắc. Trước đây dù từng nhận giải, lúc nào tôi cũng nghĩ: ‘Tiếp theo là gì?’. Nhưng lần này quả thực rất đặc biệt. Đó là điều mà hồi nhỏ tôi từng mơ ước.”
Có thể bạn không nghĩ vậy, nhưng với Hassabis thì đúng là như thế. Ngay từ nhỏ, ông đã bộc lộ tài năng xuất chúng – trở thành thần đồng cờ vua từ năm lên bốn. Đến nay, ông là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất trong ngành công nghệ thế giới. Dưới vai trò lãnh đạo DeepMind – bộ phận trí tuệ nhân tạo của Google – Hassabis đang góp phần thúc đẩy, nếu không muốn nói là định hướng, cuộc cách mạng công nghệ quan trọng nhất thời đại chúng ta.
Vì vậy, Hassabis vừa là người truyền cảm hứng cho AI, vừa thường xuyên phải lên tiếng “giải thích” cho chính công nghệ này. Việc AlphaFold – hệ thống AI của DeepMind – giúp dự đoán cấu trúc protein, nền tảng của sự sống, là một minh chứng rõ ràng cho lợi ích AI mang lại. Thành tựu này đã giúp mở ra triển vọng lớn cho y học, được vinh danh bằng giải Nobel Hóa học. Tuy nhiên, cùng lúc, nỗi lo về tương lai AI mà Google góp phần tạo ra cũng ngày một lớn dần.
Hassabis chia sẻ, bản thân chưa từng nghĩ sẽ có lúc trở thành người đại diện cho AI trước công chúng. “Nếu được lựa chọn, tôi muốn công nghệ này ở lại phòng thí nghiệm lâu hơn, phát triển thêm những dự án như AlphaFold, biết đâu thậm chí có thể tìm ra cách chữa ung thư,” ông nói. “Nhưng mọi việc đã diễn ra như vậy, và cũng có mặt tích cực của nó. Thật tuyệt khi mọi người đều có thể tự mình trải nghiệm AI mới nhất, cảm nhận nó. Điều đó giúp xã hội dần thích nghi, xem AI như điều bình thường, và chính phủ cũng buộc phải bắt đầu bàn bạc về nó… Tôi nghĩ mình cần chia sẻ những quan điểm khoa học, cách tiếp cận cũng như việc làm thế nào để giảm thiểu những điều chưa rõ ràng về AI.”
Gặp gỡ trực tiếp, Hassabis gây ấn tượng với vẻ thân thiện, khiêm tốn nhưng rất chuyên nghiệp. Ông ăn mặc giản dị, toàn màu đen, đeo hai chiếc đồng hồ – một loại thông minh, một chiếc kim truyền thống sang trọng. Ông luôn toát lên vẻ tất bật, bận rộn. Chúng tôi trò chuyện trong văn phòng DeepMind tại London, nơi trên tường treo những bàn cờ có chữ ký của các huyền thoại như Garry Kasparov, Magnus Carlsen, Judit Polgár. Bên cạnh, một bàn cờ sẵn sàng chờ ván đấu mới – Hassabis vẫn giữ thói quen chơi cờ.
 [Phóng to hình](https://www.theguardian.com/technology/2025/aug/04/demis-hassabis-ai-future-10-times-bigger-than-industrial-revolution-and-10-times-faster#img-2)
Hassabis nhận giải Nobel Hóa học từ vua Thụy Điển năm ngoái. Ảnh: Jonathan Nackstrand/AFP/Getty Images
Cờ vua là khởi đầu đưa Hassabis đến thế giới của tư duy phân tích. Từ năm 4 đến 13 tuổi, ông đại diện cho đội tuyển trẻ của Anh. “Chơi cờ từ nhỏ đã định hình cách tôi suy nghĩ, giúp tôi rèn luyện tư duy chiến lược, phản ứng trong áp lực.”
Gia đình ông không có truyền thống khoa học – cha sáng tác nhạc kịch, chị là nhà soạn nhạc. “Tôi đúng kiểu ‘người lạc loài’ trong nhà,” ông cười. Gia đình không dư dả, cũng chẳng giàu có, từng nhiều lần chuyển trường, thậm chí có thời gian học tại nhà.
Ngay từ nhỏ, Hassabis đã xác định rõ mình muốn gì. Thần tượng của ông là các nhà khoa học tiên phong như Alan Turing và Richard Feynman. Nhờ tiền thưởng từ cờ vua, ông tự mua máy tính đầu đời như Sinclair ZX Spectrum, Commodore Amiga để mày mò lập trình. “Cuối thập niên 80, máy tính còn ít phổ biến. Một nhóm bạn chúng tôi thường tụ tập làm game, nghịch ngợm đủ thứ – và đó trở thành niềm đam mê tiếp theo sau cờ vua.”
Đầu thập niên 90, ngành game bắt đầu áp dụng AI. Năm 17 tuổi, ông lập trình trò chơi nổi tiếng Theme Park, cho phép người chơi xây dựng công viên giải trí ảo với những phản ứng thông minh của khách tham quan.
