Trước đây, Intel từng thống trị lĩnh vực chip, nhưng [giờ đây Nvidia đã vượt lên dẫn đầu](https://www.trendforce.com/news/2025/07/10/news-intels-harsh-wake-up-call-ceo-reportedly-says-its-no-longer-a-top-10-chipmaker/).
Google từng là “ông vua” của ngành tìm kiếm, nhưng hiện tại, họ đang phải chạy theo ChatGPT.
Những cuộc cách mạng thực sự hiếm khi bắt đầu bằng sự đối đầu trực diện. Thường thì nó âm thầm xuất phát từ những lĩnh vực nhỏ, nơi “ông lớn” lơ là, rồi dần dần thay đổi cả ngành công nghiệp. Từ Walmart, Microsoft, Amazon đến Airbnb, lịch sử đã nhiều lần chứng minh quy luật này.
Làn sóng AI ngày nay là một chiến lược mới, và đối với các nhà sáng lập, đó chính là “tấm bản đồ” giúp họ vượt mặt các “gã khổng lồ”.
Vì Sao Các “Ông Lớn” Dễ Bị Vượt Mặt?
Dù đang nắm vị thế trên thị trường, các tập đoàn lớn vẫn có thể bị qua mặt bởi hai yếu tố quan trọng sau:
1. Đột Phá Công Nghệ Làm Đảo Lộn Cuộc Chơi
Có hai kiểu công nghệ chính:
Công nghệ cải tiến giúp cải thiện mô hình hiện tại, giúp các “ông lớn” giữ vững vị trí.
Công nghệ đột phá lại thay đổi hoàn toàn cách vận hành cũ, mở ra cơ hội cho các startup tạo nên những cú lật ngoạn mục, trong khi các “ông lớn” còn đang bám vào luật lệ cũ. Đây chính là bí quyết giúp nhiều doanh nhân tỷ đô đánh bại những tên tuổi lớn. Ví dụ:
* Sam Walton đã dùng mô hình đại siêu thị ở các thị trấn nhỏ để đánh bại Kmart. * Bill Gates, Steve Jobs, Michael Dell vượt qua các “đại gia” máy tính mainframe nhờ máy tính cá nhân. * Google và Amazon tận dụng sức mạnh Internet để dẫn đầu trong lĩnh vực thông tin và thương mại điện tử. * Ở thời kỳ Internet 2.0, Mark Zuckerberg kết nối sinh viên đại học rồi mở rộng toàn cầu, “soán ngôi” MySpace. * Uber và Airbnb khai thác nền tảng thời gian thực để thay đổi ngành vận tải và lưu trú.
Giờ đây, AI cũng đang làm điều tương tự với ngành tìm kiếm.
2. ChatGPT Đặt Ra Thách Thức Lớn Đối Với Mô Hình Kinh Doanh Của Google
Nguồn thu chủ yếu của Google là quảng cáo dựa trên tìm kiếm. Trong khi đó, ChatGPT [trả lời trực tiếp cho người dùng](https://www.bloomberg.com/news/features/2025-03-24/google-s-ai-search-overhaul-racing-chatgpt-for-the-web-s-future), không điều hướng họ sang các trang web khác và chủ yếu thu phí qua mô hình đăng ký, không phụ thuộc vào quảng cáo. Điều này khiến lượng truy cập vào các website – cũng như số lần nhấp vào quảng cáo của Google – giảm đi, kéo theo doanh thu đi xuống. Nếu Google chuyển sang hình thức tìm kiếm bằng AI, họ sẽ phải chấp nhận đánh đổi nguồn thu “khủng” này. Nhưng nếu không thay đổi, họ có nguy cơ tụt lại phía sau.
4 Bài Học Thực Tiễn Cho Nhà Sáng Lập
Thành công của ChatGPT cho thấy có bốn chiến lược quan trọng mà các nhà sáng lập có thể áp dụng – kể cả khi chưa gọi vốn mạo hiểm từ sớm.
1. Lựa Chọn Đúng Thị Trường Ngách Theo Xu Hướng Mới
Thành công không chỉ dừng lại ở việc tạo ra sản phẩm phù hợp với thị trường, mà còn phải chọn đúng môi trường cạnh tranh, tận dụng xu hướng đang lên. Đừng đối đầu trực tiếp với các “ông lớn”, mà hãy chọn “sân chơi” nơi bạn có lợi thế riêng.
2. Phát Triển Nhanh Nhưng Hiệu Quả Về Tài Chính
Nhiều startup nhận được vốn thường đốt tiền để tăng trưởng thật nhanh, nhằm làm hài lòng nhà đầu tư – vì mục tiêu của VC là nhanh chóng tăng giá trị để bán lại hoặc lên sàn. Tuy nhiên, chỉ 1% startup được đầu tư mạo hiểm, và 80% số đó vẫn thất bại.
Ngược lại, phần lớn các doanh nhân tỷ đô thành công nhờ phát triển thông minh, kiểm soát tốc độ tăng trưởng và tận dụng nguồn lực sẵn có – thay vì phụ thuộc vào vốn mạo hiểm từ sớm. Họ xây dựng chiến lược bán hàng phù hợp với thị trường, sản phẩm và đối thủ, để tăng trưởng bền vững và chắc chắn. Những tấm gương như Gaston Taratuta ([7 bài học tài chính từ Gaston Taratuta](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2024/01/24/bootstrapping-unicorns-7-finance-smart-insights-from-gaston-taratuta/)) hay Joe Martin của Boxycharm.com ([Từ 375 đô lên kỳ lân: Joe Martin xây Boxycharm.com không cần vốn mạo hiểm](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2020/06/01/from-375-to-the-newest-unicorn-in-beauty-how-joe-martin-built-boxycharmcom-without-vc/)) là minh chứng điển hình cho việc này.
3. Giữ Quyền Chủ Động Và Linh Hoạt Trong Điều Hành
Gọi vốn mạo hiểm quá sớm có thể khiến bạn mất quyền kiểm soát doanh nghiệp. Một số rủi ro có thể gặp phải:
* Mất quyền quyết định: Sáng lập viên có thể bị thay thế sau khi nhận vốn ([Nhà sáng lập có nên nhường ghế CEO khi gọi vốn?](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2014/03/19/should-founding-entrepreneurs-step-down-as-a-condition-for-vc/)). * Bỏ lỡ cơ hội thật sự: Đôi khi, hướng đi đúng chỉ được nhận ra sau khi sản phẩm ra mắt. Nếu dồn toàn lực vào một hướng sai, bạn có thể làm hỏng cả công ty. * Khó điều chỉnh chiến lược: Việc thay đổi định hướng (pivot) thường là chìa khóa thành công, nhưng nhà đầu tư có thể không đồng ý – nhất là khi bạn đã mất niềm tin của họ.
ChatGPT phát triển mạnh mẽ nhờ kiểm soát tốt chiến lược, và Sam Altman [vẫn vững vàng ở vị trí CEO dù từng bị nhiều người muốn “lật đổ”](https://www.cnn.com/2025/04/10/tech/elon-musk-sam-altman-open-ai-countersue-intl).
4. Rèn Luyện Năng Lực Quản Trị Trước Khi Gọi Vốn
Trước khi nghĩ đến chuyện gọi vốn và chia sẻ quyền kiểm soát, nhà sáng lập nên phát triển các năng lực lãnh đạo cần thiết:
* Khởi đầu đúng chỗ – Chọn thị trường, lĩnh vực mà bạn có cơ hội chiến thắng, nhất là ở các xu hướng mới. * Tận dụng vốn hiệu quả – Xây dựng công ty bài bản, tránh lãng phí nguồn lực. * Quản trị tài chính thông minh – Chủ động kiểm soát hướng đi và kết quả của doanh nghiệp.
Những kỹ năng này hoàn toàn có thể học hỏi và rèn luyện, và đó là điểm khác biệt giữa một CEO xây được kỳ lân với một nhà sáng lập thất bại.
Bình luận cá nhân: Bài học lớn nhất là – nhà sáng lập hoàn toàn có thể vượt qua những đối thủ mạnh hơn nếu đi nước cờ khôn ngoan. ChatGPT không phải người tiên phong, nhưng đã thành công nhờ chiến lược thông minh hơn. Bạn cũng có thể làm như vậy. Sự trỗi dậy của ChatGPT cho thấy nhà sáng lập có thể thành công nhờ:
* Nhìn ra xu hướng sớm, tập trung vào thế mạnh của mình. * Lựa chọn chiến lược phù hợp, nơi mình có lợi thế cạnh tranh. * Phát triển với tốc độ phù hợp, không bị cuốn vào áp lực tăng trưởng nóng. * Luôn rèn luyện năng lực để giữ vị trí dẫn đầu.
[Tiêu chuẩn biên tập](https://www.forbes.com/sites/forbesstaff/article/forbes-editorial-values-and-standards/) [Tái bản & Quyền sử dụng](https://www.parsintl.com/publications/forbes/)
